Jaka przyszłość czeka Kruszyniany, czyli o perle Podlasia w perspektywie zagrożenia powstaniem ferm przemysłowych

Problem powstawania niechcianych ferm wielkotowarowych zaczyna dotyczyć coraz liczniejszych obszarów Polski. Przedsiębiorcy planują swoje inwestycje na terenach, których nigdy nie powinien dotknąć ten problem. Jednym z takich miejsc są Kruszyniany. Czy mieszkańcom uda się ochronić ten wyjątkowy obszar przed budową ferm drobiu?

Wyjątek na krajową skalę

Kruszyniany to malownicza podlaska wieś, leżąca w otulinie Puszczy Knyszyńskiej. Historia Kruszynian sięga XVII wieku. Jan III Sobieski nadał tę ziemię Tatarom walczącym po stronie Rzeczypospolitej z Turkami. To dzięki Lipkom Kruszyniany stanowią obecnie centrum kultury tatarskiej w Polsce. We wsi znajduje się najstarszy meczet na mapie naszego kraju oraz mizar, czyli cmentarz tatarski z XVII wieku. Po pobliskich polach przechadzają się liczne stada żubrów. Co o wsi mówią sami mieszkańcy? „O Kruszynianach słyszał prawie każdy. Większość kojarzy te okolice z mieszkającymi tu do dziś Tatarami. Tereny są także niezwykle cenne przyrodniczo. Można tu spotkać wilki, rysie, zimorodki, dudki, a nawet tokujące cietrzewie, jedne z ostatnich przedstawicieli tego gatunku w Polsce. Te tereny są objęte ochroną w ramach obszarów Natura 2000”¹. Kruszyniany znajdują się w nieskażonych jeszcze przemysłem hodowlanym okolicach. Jak długo uda się utrzymać taki stan rzeczy?

Fermy drobiu w Kruszynianach?

Inwestorzy nie przepuszczą żadnej okazji. Nawet tak cenne kulturowo, historycznie i przyrodniczo obszary stanowią obiekt ich zainteresowania. W odległości 1,5 km od wsi zaplanowali budowę kurników o obsadzie od 89 000 do 250 000 sztuk drobiu. Około 600 m od planowanej inwestycji znajdują się jedne z ostatnich tokowisk cietrzewi w naszym kraju. Cietrzew w Polsce to gatunek na wyginięciu. „Wydawałoby się, że to miejsce bezpieczne dla ludzi i zwierząt, prawda? Niestety nie! Nawet taka okolica już niedługo może nie być wolna od cierpienia dziesiątek tysięcy zwierząt” – piszą protestujący. „Inwestor od lat stara się tu postawić przemysłowy kurnik na prawie 90 000 brojlerów w jednym cyklu hodowlanym. Dwukrotnie udało się już zatrzymać inwestycję. Wydawało się, że to już koniec. Ale nie! Nie pomaga wstawiennictwo Rzecznika Praw Obywatelskich czy Generalnego Konserwatora Zabytków. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska po raz kolejny wydała postanowienie w sprawie uzgodnienia warunków środowiskowych”². Co to oznacza w praktyce?

Co to oznacza w praktyce?

RDOŚ nie widzi przeciwwskazań co do budowy kurników. Czy tak powinien działać organ zajmujący się ochroną środowiska naturalnego? Czy jedyną metodą powstrzymania budowy ferm jest ustalenie kosztownego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego? 70% obszarów w Polsce nie jest objętych takimi planami! Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytkówpopiera pomysł Rzecznika Praw Obywatelskich, by w Kruszynianach utworzyć tzw. park kulturowy. Zaznacza jednak, iż decydujący głos w sprawie wydania pozwolenia na budowę kurników mają władze gminy Krynki, które nie podejmują żadnych działań mających na celu zahamowanie tej inwestycji.

Co z turystyką i rolnictwem alternatywnym?

„Kurniki oznaczają koniec dla Tatarów żyjących w Kruszynianach, koniec dla rodzin żyjących z agroturystyki, koniec dla zrównoważonego rolnictwa”³.

Upadek rolnictwa ekstensywnego

W ostatnich latach w gminie Krynki zaczęło rozwijać się rolnictwo zrównoważone – ekstensywne i ekologiczne. „W gospodarstwach ekologicznych zwierzętom zapewnia się większą powierzchnię, umożliwiając pełną ekspresję ich naturalnych zachowań, gwarantując możliwość korzystania z naturalnego oświetlenia pomieszczeń oraz z dostępu do wybiegu”⁴.Hodowla ekstensywna nie oddziałuje na środowisko naturalne w takim stopniu, w jakim robi to chów przemysłowy. „Rozwój ekologicznej produkcji zwierzęcej prowadzi do zmniejszenia ilości zanieczyszczeń emitowanych do środowiska, obniża energochłonność produkcji oraz wprowadza racjonalne gospodarowanie zasobami”⁵. Powszechnie jednak wiadomo, iż tam, gdzie rozwija się chów przemysłowy, nie ma miejsca na rolnictwo zrównoważone. 

Agroturystyka a sąsiedztwo ferm przemysłowych

Mieszkańcy prowadzą w Kruszynianach także gospodarstwa agroturystyczne, które stanowią źródło ich utrzymania. „Agroturystyka generuje korzyści nie tylko bezpośrednim organizatorom, rolnikom, ale także społeczności lokalnej, właścicielom sklepów spożywczych, sklepów i punktów z pamiątkami turystycznymi, sklepów z przewodnikami, atlasami i książkami”⁶.Czy właścicielom uda się utrzymać przy życiu swoje działalności, gdy zaczną one sąsiadować z kurnikami? „Skutki uboczne (wzmożony transport kołowy, odór, zagrożenie sanitarne) działalności rolniczej tego typu, zlokalizowanej na obrzeżach Kruszynian, będą miały niekorzystny wpływ na atrakcyjność turystyczną miejscowości”⁷.Turystów przyciąga piękno i wielokulturowość Podlasia. Mamy przesłanki, aby przypuszczać, że goście przestaną odwiedzać Kruszyniany, a miejscowi stracą swój dochód, jeżeli pod wsią powstaną fermy wielkotowarowe. Kto wtedy poniesie konsekwencje? Czy RDOŚ i władze gminne poczują się do odpowiedzialności? 

Czy uda się ocalić Kruszyniany?

Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa. Szanse na powstrzymanie budowy kurników w gminie Krynki są duże. Doświadczenie uczy nas jednak, iż organy władzy oraz inwestorzy są nieprzewidywalni. Powstanie planu zagospodarowania przestrzennego oraz utworzenie parku krajobrazowego wydają się być w tym przypadku najskuteczniejszymi elementami strategii walki z przedsiębiorcami hodowlanymi. 

Co mogę zrobić, aby pomóc zatrzymać budowę ferm?

1. Wyraź swój sprzeciw – podpisz petycje!

• https://www.petycjeonline.com/nie_budowie_kurnikow_w_kruszynianach
• https://otwarteklatki.pl/petycje/stop-fermom 

2. Udostępnij nasz artykuł na swoim Facebooku – niech dotrze do szerszej publiczności! 
3. Dziel się zdobytą wiedzą – poinformuj innych o sytuacji, z którą mierzą się mieszkańcy Kruszynian.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat możliwości zatrzymania budowy fermy przemysłowej w Twojej okolicy, sprawdź materiały dostępne na naszej stronie internetowej.